Yeni bir iş girişimine başlarken veya mevcut işinizde şirketinizin finansal hedeflerini belirlerken siz de iş planı modellerinden yardım alabilirsiniz. Birçok şirket düzenli aralıklarla işletmenin ilerleyişini görmek ve gelecek hedeflerine dair uzun süreli bir yol haritası elde etmek için iş planlamasına ihtiyaç duyar. Söz konusu rapor; şirketin hissedarları, ortakları ve yatırımcılarına sunulur. Böylece kurumun gelişimi ve mevcut düzeni hakkında paydaşlarla detaylı bilgi paylaşımı gerçekleşir.

İyi bir iş planı; şirketin potansiyel hedeflerini ve stratejilerini belirlemesine, kaynaklar konusunda doğru yatırımlara yönelmesine, olası engelleri tespit etmesine ve büyüme planlarının ne kadar gerçekçi olduğuna karar vermesine destek olur. İş planları yeni bir iş kurarken sıklıkla yararlanılan belgelerdendir. Mevcut sektörün güçlü ve zayıf yönlerini belirleme ve ilgili alanda önemli analizler yapma süreci iş planı oluşturarak daha kolay hale gelir. Peki, iş planı hazırlama aşamaları neler? Gelin iş planları hakkında bilinmeyen tüm detaylara hep birlikte bakalım.

İş Planı Nedir?

Belli bir iş modelinde işletmenin ulaşmayı amaçladığı hedeflerini ve buna dair zaman dilimini detayları ile açıklayan belgeye iş planı denir. Bu belge kurum hedeflerinin yanı sıra kurumun finansal kapasitesini ve kültürünü de gözler önüne serer. Yani söz konusu planlar bir nevi iş modelinin kağıt üzerinde hayata geçirilmesi amacı taşır.

İş planları sayesinde yöneticiler; işletmelerini objektif bir açıdan değerlendirme, güçlü ve eksik yanları görme ve buna uygun hamleler yapma şansı yakalar. Hazırlanan belgeler ile birlikte kurumun başarısı için yapılması gerekenler daha net bir biçimde ortaya koyulur. Öte yandan detaylı bir şekilde hazırlanmış iş planları yeni bir iş projesinin başarısızlıkla sonuçlanmasını da önleyebilecek çok değerli bilgiler içerebilir ve bu yönüyle şirketleri önemli kayıplardan kurtarabilir. İş planı bölümleri genel olarak pazarlama, finans, üretim, satış ve Ar-Ge gibi alanlardan oluşabilir.

İş Planı Türleri

İş planı türleri kendi içerisinde farklı özellikler taşır. Bu belgeler genellikle mini planlar, durumsal planlar, çalışma planları ve sunum planları şeklinde 4 farklı türde hazırlanabilir. Her bir plan türü işletmelerin büyüklüğüne ve mevcut iş modeline göre değişik noktaları öne çıkarır. İşte işletmelerde sıklıkla kullanılan iş planı türleri:

• Mini plan şeklinde hazırlanan belgeler genellikle küçük ölçekli işletmeler için uygundur. Mini planlar kolay bir şekilde oluşturulması ve mobil cihazlarda da incelenebilmesi açısından avantajlıdır.
• Çalışma planları detaylı ve zaman gerektiren belge türlerinden biridir. Bu planlar çoğunlukla işletmenin içe dönük noktalarını analiz etmek açısından yararlıdır. Söz konusu belgeler daha çok işleri faaliyete geçirmek ve hedefler için zaman planlaması yapmak adına tercih edilir.
• Sunum planları bilgisayar üzerinde hazırlanan, görsel veri ve analizlerden oluşan planlar olarak bilinir. Grafiklerle desteklenen planlar fırsatları belirleme ve daha net bilgilere ulaşmak açısından faydalıdır. Ayrıca bu tip belgeler şirket hissedarları ile paylaşmak için idealdir. Sunum planları kısa sürede işletme hakkında birçok soruya cevap verir.
• Belirli koşullara göre hazırlanan durumsal planlar acil durumlar baz alınarak oluşturulur. Yine bazı şartlara bağlı olarak gerçekleştirilecek hedefler de bu tip bir iş planı dahilinde gerçekleştirilebilir.

İş Planı Nasıl Hazırlanır?

İş planı hazırlarken belgenin hangi amaçla kullanılacağını belirlemek önemlidir. İş planı şablonu seçiminde raporun kime sunulacağını göz önüne alabilirsiniz. Mevcut belgenin genellikle 15-20 sayfa olması beklenir. Aşağıda iş planı hazırlama aşamalarını inceleyebilirsiniz:

Giriş Metni

Giriş metni iş planınızın küçük bir özeti şeklinde olmalıdır. Giriş metni kısmına iş planını sunacağınız kişi veya kişilerin adı-soyadı, adresi ve iş planının kısa bir özetini yazabilirsiniz. Ayrıca içindekiler bölümünü bu alana eklemeniz faydalı olur. Dilerseniz bu kısma belgeyi okuyan kişilerin daha sonra sizinle iletişime geçebilmeleri için bir iletişim adresi de ekleyebilirsiniz.

İş Yönetim Özeti

İş yönetim özeti, mevcut iş modelinin kimin tarafından yönetileceğini ve operasyonun kimlerle gerçekleştirileceğini kısaca anlatır. Bu alanda şirket vizyonu, potansiyel iş hedefleri, ürün veya hizmetlerin kısa tanıtımı, pazarlama araçları, işletmenin finansal durumu, yatırım için ne kadar bütçe gerektiği ve ekip üyeleri özet şeklinde açıklanabilir.

Şirket Özeti

Şirket özeti alanında kısa olarak şirket hakkında bilgiler paylaşmalısınız. Şirketin konumu, fiziksel şubeler veya depolar, şirket faaliyetlerinin özeti ve personel sayısı gibi konulara bu kısımda değinebilirsiniz. Ardından ürün veya hizmetinizin piyasadaki muadillerinden farkını ortaya koyabilir ve ürün/hizmetinizin tüketicilerin hangi sorununu çözdüğünü açıklayabilirsiniz.

Rakipler ve Pazar Araştırması

Pazar araştırması bölümünde hizmet/ürünle ilgili pazar araştırması detaylarını ve mevcut analiz verilerini paylaşmalısınız. Pazar potansiyellerinin neler olduğu, pazarın büyüklüğü, pazarda bulunan olası boşluklar, tüketicilerin cinsiyeti, yaşı, ilgi alanları ve meslekleri gibi konuları bu bölümde detaylı olarak ele almalısınız. Öte yandan rakip analizi sorularına da bu alanda yanıt vermeniz mümkün. Pazardaki rekabet durumu, rakiplerin ürünlerinin/hizmetlerinin artı ve eksi yönleri ve şirketinizi rakiplerinizden ayıran özellikleri belirleyerek rapora ekleyebilirsiniz.

Pazarlama Stratejisi

Şirketinizin pazarlama ve satış stratejisini belirlemeniz ve bunu paydaşlarınızla paylaşmanız iş planlaması açısından önemli. Doğru pazarlama stratejileri sayesinde satışlarınızı verimli hale getirebilirsiniz. Bunun için pazarlama stratejinizin detayları, ürün/hizmetinizin kalitesi, fiyatı gibi konuları belirtebilir, daha sonra pazarlama bütçeniz, SEO çalışma hedefleriniz, sosyal medya hedefleriniz, e-posta pazarlama planlarınızı da bu alanda kapsamlı bir biçimde açıklayabilirsiniz.

Ekip Yönetimi

Ekibiniz ve personel hakkında tüm ayrıntılara ekip yönetimi bölümünde yer verebilirsiniz. Ekibinizin kaç kişi olduğu, ekip lideriniz hakkında bilgiler, ekibinizin güçlü ve zayıf tarafları ile personelinizin geçmiş deneyimlerine bu bölümde açıklamalı bir şekilde değinebilirsiniz.

Operasyon Yönetimi

İşinizin gerektirdiği operasyon süreçlerin detaylarını operasyon yönetimi alanında ele almanız mümkün. Bu noktada şubeleriniz, satış noktalarınız, e-ticaret kanallarınız, kullanmanız gereken araç ve yazılımları net bir şekilde ortaya koyarak operasyonel yönetim sürecine dair gerekli verileri bir araya toplayabilir, aksiyon planınızı oluşturabilirsiniz.

Satış Analizi

Satış analizi bölümü şirketinizin mevcut satışları veya yakın zamanda yapacağı satışların  verilerini içermeli. Üretim faaliyetleri, tedarikçi bilgileri, müşterilerle iletişim, ortalama fiyatlar, en çok ve en az satılan ürünler ile tüketicilerin satın alma alışkanlıkları satış analizi alanında mercek altına alınması gereken konulardır.

Finansal Tahminler

Finansal tahminler alanı şirketinize yatırım yapacak kişileri, ortakları ve hissedarları ilgilendiren bölümdür. İşletmenizin güncel finansal durumunu ve gelecekteki finansal hedeflerini net bir şekilde ele alabilirsiniz. Aylık kazançlar, sermaye durumu, nakit akışı, kȃr ve zarar tablolarına bu alanda yer vermek mümkün. Eğer şirketinizin yatırıma ihtiyacı varsa yatırım beklentisine dair veriler, yatırımın hangi alanlarda değerlendirileceği gibi başlıkları da mutlaka bu bölüme eklemelisiniz.

Olası Riskler

Şirket ortaklarınız ve yatırımcılar işletmenizin riskli yönlerini de öğrenmek ister. Ürün/hizmetinizin riskli tarafları, işletmenin yaşayabileceği en kötü senaryolar ve bu durumla karşılaşıldığında nasıl bir finansal yöntem tercih edileceği gibi bilgiler yatırımcıların aklında oluşabilecek soru işaretlerini gidermek açısından faydalıdır.

Siz de yukarıdaki noktaları göz önünde bulundurarak şirketinize ait bir iş planı şablonu oluşturabilir, dilerseniz hazır şablonlar aracılığıyla raporunuzu kolayca hazırlayabilirsiniz.

Bu içerik icerikbulutu.com tarafından İstinye Üniversitesi Girişimcilik ve Kuluçka Merkezi için hazırlanmıştır.